HOOFDDOEKEN EN ONDERWIJS: WIE WILLEN WE NU EIGENLIJK BESCHERMEN?
wo, 24/06/2009 - 15:40
Het onderwijssysteem in Vlaanderen is het resultaat van een complexe en woelige geschiedenis. Na een jarenlange schoolstrijd is een systeem ontstaan waarin niet alleen het recht op onderwijs, maar ook het recht op het organiseren van onderwijs naar eigen levensbeschouwelijke overtuigingen centraal staan. Sinds de schoolstrijd is er veel veranderd. Onze maatschappij is gekleurder geworden, niet in het minst omdat er een groep nieuwe gelovigen is bijgekomen. De ideologische achtergrond van deze groep stelt ons onderwijs voor een fikse uitdaging. Niet zelden ontstaat er een ideologische spanning tussen de verwachtingen van kinderen en hun ouders en het ideologisch kader van de school. Vanuit de netten en de overheid is beslist de scholen alle vrijheid te laten om zelf hun lijn hierin te bepalen. Dit is absoluut verdedigbaar vanuit geschiedkundig oogpunt, en vanuit het recht van scholen op het instellen van onderwijs naar eigen inzicht en overtuiging.
Vanuit die zelfbeschikking mogen scholen in hun schoolreglement een aantal regels voorschrijven aan hun leerlingen. Steeds meer en meer wordt daarin een verbod op hoofddoeken opgenomen: omdat het gezien wordt als hoofddeksel, als symbool van onderdrukking of als zijnde in strijd met de levensbeschouwelijke visie van de school. De Koninklijke Atheneums van Hoboken en Antwerpen zijn dus zeker niet de eerste. De beslissing om het dragen van hoofddoeken te verbieden wordt hier uitdrukkelijk voorgesteld als een manier om leerlingen te beschermen tegen een negatieve groepsdruk om bijvoorbeeld een hoofddoek te dragen.
Er bestaat effectief een realiteit van groepsdruk. Dit is een zware vaststelling, die de gemeenschappen ernstig moeten nemen en waar ze zich tegen moeten verzetten. Het misplaatste machogedrag en zeer selectieve normenbesef van een bepaalde groep jongens staat niet enkel haaks op de religie zelf (het gaat om een soort van pseudo-islam die enkel dient om de eigen visies te bekrachtigen maar nooit om eigen gedrag in vraag te stellen), maar heeft ook heel wat andere negatieve gevolgen op lange termijn: fenomenen als eerwraak, geweld binnen het huwelijk, gebrek aan verantwoordelijkheidszin enzovoort. Het stuitende gebrek aan respect voor vrouwen door bepaalde groepen in onze samenleving, ondermijnt niet alleen de toekomst van die vrouwen, maar die van de hele gemeenschap.
De vraag is echter, of, wars van alle ideologische en religieuze en zelfs geschiedkundige redenen, een hoofddoekenverbod tout court doel treft: zal de negatieve druk weggenomen worden door dit verbod? En wat met het moslima’s die uit vrije wil hun hoofddoek dragen? Heiligt het doel de middelen?
Geen eenvoudige vragen. Stel dat een kind van thuis uit gedwongen wordt een hoofddoek te dragen, en de school daarop besluit de hoofddoek te verbieden. De ouders of andere familieleden - die de jongere deze dwang opleggen- zullen dan op zoek gaan naar een andere school. Is de dwang daarmee verdwenen? En wat te denken van die gevallen waar ouders simpelweg beslissen om hun kind dan maar definitief thuis te houden, weg van school? Met als gevolg dat de maatschappij haar grip op dit kind verliest. Daarmee verliest dit kind de laatste kans op hulp en begeleiding om uit de situatie van dwang te komen. Nochtans is het aanbieden van scholing aan deze groep van kinderen die onder dwang staat, juist de beste garantie dat zij uit die spiraal geraken en dat we hen effectief kunnen helpen.
Als een meisje de hoofddoek draagt uit schrik voor de repressie van een groep jongens, dan zal die druk niet verdwijnen met een verbod. Ze zal zich enkel verplaatsen: naar de lengte van de rokken, de haarstijl, make-up en dergelijke meer. Het onderliggende probleem: het gedrag van die jongens, wordt immers niet aangepakt. En opnieuw, ook daar ligt voor de gemeenschappen rond die jongens, een enorme taak. Als ook de moslimgemeenschappen zich openlijk tegen dit soort gedrag verzetten, dan kunnen deze jongens ook niet langer claimen dit te doen uit zogezegde religieuze overwegingen. De boodschap is duidelijk: dit soort gedrag mag niet worden getolereerd. Het zou dus nuttiger zijn als scholen, gemeenschappen en de maatschappij, deze jongens aanspreken en aanpakken op hun gedrag, in plaats van enkel in te grijpen bij de groep ‘slachtoffers’ en daarmee alle meisjes te treffen, ook zij die hun hoofddoek dragen uit vrije keuze.
Velen zullen argumenteren dat dit naïef is want: zulke meisjes bestaan niet. Hier past een onthulling: ik was er zo eentje. Ikzelf heb de hoofddoek gedragen in het middelbaar, niet omdat iemand me dwong, maar omdat ik het wilde! En vandaag krijg ik vele telefoontjes en mails van meisjes die in dezelfde situatie zitten en dag aan dag het aantal scholen waar ze heen kunnen zien verminderen. Deze meisjes ervaren hun hoofddoek als een stuk van wie ze zijn, en als een teken van behoren tot een religieuze groep. Een verbod op het dragen van de hoofddoek is voor deze adolescenten niks meer of minder dan een negatie van hun identiteit.
De hoofddoek zelf door dit alles bovendien een steeds sterker symbool, en dus des te interessanter als identificatiemiddel. De stijgende groepsdruk is helemaal geen toevallig fenomeen. De maatschappelijke beladenheid rond dit kledingsstuk en de steeds grotere nadruk en touwtrekkerij erop maakt dat moslimmeisjes steeds meer en meer gewrongen worden tussen twee extremen in een debat waarin zijzelf weinig of niks meer in de pap te brokken hebben. Slachtoffer is in beide gevallen het meisje zelf.
De vraag blijft: wat willen we als maatschappij uiteindelijk bereiken? Wie willen we helpen? Wie willen we beschermen? En, bereiken we dan dat doel? Hoe meer scholen de hoofddoek verbieden, hoe moeilijker het voor een kind met hoofddoek op (al dan niet gedwongen) wordt om een school te vinden en/of degelijk onderwijs te krijgen. De schoolloopbaan zal onderbroken worden, vertraagd worden of gewoon stopgezet worden. Waar wordt de grens getrokken?
De moslimgemeenschappen zijn zich vandaag maar al te goed bewust van dit mechanisme, en ze bereiden zich voor. Steeds meer en meer organiseren zij zich om eigen scholen op te richten. Een fenomeen dat in de publieke opinie, ondanks het recht op vrije schoolinrichting, steevast op negatieve reacties wordt onthaald. Zij krijgen eenzijdig de schuld voor het ontstaan van een nieuwe vorm van apartheid.
We moeten weten wat we willen als samenleving. Als we kinderen willen beschermen, emanciperen, in hun diversiteit erkennen en een goede toekomst willen geven, dan is zowel in het geval van een gedwongen hoofddoek als in het geval van een vrije keuze een hoofddoekverbod mijns inziens niet de beste oplossing. Het is niet omdat je een hoofddoek draagt dat je automatisch onderdrukt wordt. Maar het is ook niet omdat je geen hoofddoek ophebt dat je als vrouw in deze maatschappij automatisch alle kansen krijgt. En het is niet omdat er een hoofddoekenverbod is, dat de repressie zal stoppen. Hoog tijd voor een ontsluierd en eerlijk debat.
Meyrem Almaci
Kamerlid voor Groen!
Groen Koepel Antwerpen
Bron:
Groen Antwerpen(2009). Hoofddoeken en onderwijs: wie willen we nu eigenlijk beschermen?[online].
Beschikbaar: http://www.groenantwerpen.be/inhoud/2009/06/hoofddoeken-en-onderwijs-wie-willen-we-nu-eigenlijk-beschermen
Motivatie voor het gekozen startartikel:
Ik heb dit artikel gekozen, omdat er gesproken wordt over de multiculturele samenleving met al zijn diversiteit en het verbieden van de hoofddoek in het onderwijs. Er worden ook enkele duidelijke argumenten besproken, waarmee ik het volledig eens ben.
(Gemaakt door Shana Putteneers)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten